بررسی سندی روایات تفسیر مجمع البیان(آیات 183 تا 229 سوره بقره)

چکیده یکی از قدیمی ترین تفاسیر مجمع البیان است که توسط مرحوم شیخ امین الدین ابو علی فضل بن حسن طبرسی نگاشته شده است؛ وی، ذیل هر آیه، روایاتی در شرح و تفسیر آن آورده است؛ اما اشکالی که در این روایات وجود دارد، عدم وجود سند معتبر برای آن است. با عنایت به وجود تحولات چشمگیر در روند ثبت و ضبط احادیث، ایجاد احادیث جعلی در بین روایات شیعه و لزوم اعتبار بخشی به منقولات شریفه به منظور استنباط احکام شرعی و ...، اهمیت بررسی سند و متن روایات را روشنی می سازد. این بررسی، موضوع مورد بحث در این پایان نامه است. تاکنون به جز اندکی در کتاب «حدیث های خیالی در تفسیر مجمع البیان» اثر آیت الله شیخ نعمت الله صالحی نجف آبادی، اثری درباره اسناد روایات تفسیری آن نگاشته نشده است و روایات این تفسیر از لحاظ سندی مورد بررسی قرار نگرفته است. تفسیر مجمع البیان یک اثر روایی، اجتهادی، عرفانی ‏و رمزی است.‏ شیخ طبرسی در نقل اقوال تعصبی نداشته و هر آنچه را صحیح و معقول می‏دانسته، از مخالف و موافق، بازگو ‏کرده و در تقدیم و تأخیر نام آنان غرضی خاص، نداشته است. پایان نامه در چهار فصل تدوین شده است: کلیات که در برگیرنده مقدمات ورود به بحث است؛ معرفی مولف تفسیر مجمع البیان و تألیفات وی، بررسی سندی 102 روایت ذیل آیات جزء دوم در تفسیر مجمع و نتیجه گیری بحث. ماحصل بررسی های به عمل آمده، متضمن این است که هرچند برخی از احادیث دارای سند معتبر و صحیح هستند اما بسیاری از روایات تنها در منابع روایی اهل تسنن دیده می شود؛ سند برخی از روایات موجود نیست؛ سند برخی از منقولات هم دارای اشکال است. منبع تعدادی از احادیث تنها همین تفسیر شریف مجمع البیان است؛ علت آن می تواند دسترسی ایشان به منابعی باشد که اکنون در اختیار ما نیست. واژگان کلیدی: مجمع البیان، طبرسی، حدیث، روایت، بررسی سندی، متن، اصول اربعه، صحیح، وثاقت